اگر نتوانستید شب یلدا را سی‌ام آذر جشن بگیرید، یکم دی هم می‌توانید این کار را انجام بدهید؛ اما دلیل این اتفاق چیست؟ در این مطلب به یک اتفاق نجومی عجیب اشاره شده است.
۰

تکتم نیوز/شب یلدای امسال مصادف با روز جمعه ۳۰ آذرماه ۱۴۰۳ است که میان ایرانیان یکی از کهن ترین مناسبت های ایرانی و طولانی ترین شب سال محسوب می شود. اما شب یلدای امسال یک تفاوت ویژه دارد.

در این زمینه کاظم کوکرم، منجم آماتور گفته است که شب یلدای امسال، طولانی ترین شب سال ۱۴۰۳ نیست. او در این باره گفته است: امسال شب یلدا قاعدتاً باید جمعه شب ۳۰ آذر برگزار شود که برای بسیاری مناطق نیمکره شمالی کره زمین، طولانی‌ترین شب سال هم هست. وقتی به شب یلدا می‌رسیم از نظر نجومی خورشید به نقطه انقلاب زمستانی در کره آسمان می‌رسد؛ نقطه انقلاب زمستانی نقطه‌ای است که خورشید در آن بیشترین پیشروی را در نیمکره جنوبی آسمان از دید ناظر زمینی دارد؛ یعنی در زمانی که انقلاب زمستانی رخ می‌دهد، خورشید از هر زمان دیگری به قطب جنوب آسمان نزدیک‌تر و از قطب شمال آسمان دورتر شده است.

این منجم آماتور توضیح داده بود که «لحظه‌ای که خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد امسال در روز یکم دی ماه واقع شده است؛ یعنی حوالی ساعت ۱۲ و۵۰ دقیقه ظهر به وقت ما در ایران، خورشید به نقطه انقلاب زمستانی می‌رسد. بعضی سال‌ها لحظه رسیدن خورشید به انقلاب زمستانی ۳۰ آذر و بعضی سال‌ها اول دی است.»

وی تاکید کرد: اینکه این لحظه در اواسط روز اول دی واقع شده است، باعث می‌شود یک اتفاق جالب رقم بخورد و نتیجه اینکه برای مثال در تهران، شب یکم دی امسال تقریبا یک ثانیه بلندتر از شب یلدا می‌شود که ۳۰ آذر و جمعه شب است. در حالیکه تقریبا در بسیاری شهرهای ایران طول شب در سی‌ام آذر و یکم دی تقریبا یکسان است.

این منجم آماتور افزود: در هر یک از مناطق اشاره شده در تهران و همچنین‌ شمالی‌ترین و جنوبی‌ترین نقاط ایران، شب‌های ۳۰ آذر و یکم دی نسبت به شب پیش و پس از این دو شب حدود ۳ تا ۴ ثانیه بلندتر هستند. بنابراین به لحاظ تئوری می‌توانیم بگوییم اتفاق جالبی افتاده و اگر نتوانستید شب یلدا را سی‌ام آذر جشن بگیرید، یکم دی هم می‌توانید این کار را انجام بدهید. چنانکه یکم دی با شب میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) نیز مقارن شده و شبی که است فردایش در ایران روز مادر نامگذاری شده و باز هم فرصت خوبی است برای اینکه خانواده‌ها دور هم جمع شوند.

شب های زمستان از چه تاریخی کوتاه تر می شود؟
این روزنامه نگار علمی در پایان یادآور شد: از فردای یکم دی ماه یعنی از دوم دی ماه به تدریج طول روز شروع به بلند شدن می‌کند و طول شب کوتاه‌تر می‌شود و این روند تا سی و یکم خرداد و یکم تیر ماه سال آینده ادامه دارد. آن زمان ما به بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال می‌رسیم و این چرخه در طبیعت سالیان سال وجود دارد و در تقویم هجری شمسی با نهایت دقت محاسبه می‌شود که از جذابیت‌های تقویم و دانش نجوم است.

مدرس نجوم و تقویم نیز در مورد اینکه چرا امسال فقط شب یلدا بلندترین شب سال نیست، گفت: امسال طول شب از غروب خورشید در ۳۰ آذر تا طلوع آفتاب یکم دی در تهران ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه و ۲ ثانیه است، در حالیکه این زمان از غروب خورشید یکم دی تا طلوع خورشدی دوم دی برابر با ۱۴ ساعت و ۱۶ دقیقه و ۳ ثانیه است. وقتی این زمان‌ها را برای شمالی‌ترین نقطه ایران یعنی روستای بورآلان در شهرستان ماکو محاسبه می‌کنیم، می‌بینیم طول شب در هر دو شب ۳۰ آذر و یکم دی، ۱۴ ساعت و ۳۹ دقیقه و ۲۰ ثانیه و در جنوبی‌ترین نقطه ایران، یعنی روستای پسابندر در شهرستان دشتیاری هر دو شب ۳۰ آذر و یکم دی، ۱۳ ساعت و ۲۵ دقیقه و ۳۷ ثانیه محاسبه می‌شود.