تکتم نیوز/با گسترش اینترنت و استفاده روزافزون از خدمات آنلاین، جرایم رایانه‌ای و کلاهبرداری اینترنتی به یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران و قانون‌گذاران تبدیل شده است. در ایران، قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال ۱۳۸۸ و همچنین ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک، چارچوب قانونی مشخصی برای مقابله با این جرایم تعیین کرده‌اند.
کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
کلاهبرداری اینترنتی به مجموعه‌ای از اقدامات فریبکارانه در فضای مجازی گفته می‌شود که هدف آن کسب مال، اطلاعات یا منفعت غیرقانونی از کاربران است. این نوع کلاهبرداری می‌تواند در قالب‌های مختلفی رخ دهد:
ایمیل‌های جعلی (Phishing): ارسال پیام‌هایی شبیه به بانک یا سازمان معتبر برای سرقت اطلاعات.
فروشگاه‌های اینترنتی تقلبی: ایجاد سایت‌های جعلی برای فروش کالاهای غیرواقعی.
کلاهبرداری سرمایه‌گذاری آنلاین: وعده سودهای کلان در پروژه‌های غیرواقعی.
شبکه های اجتماعی: فریب کاربران با تبلیغات دروغین یا لینک‌های آلوده.
ویژگی اصلی کلاهبرداری اینترنتی این است که کاربر بدون تماس مستقیم، تنها از طریق اینترنت فریب داده می‌شود. کلاهبرداری اینترنتی در ایران و جهان انواع مختلفی دارد که هرکدام با روش‌های پیشرفته و فریبکارانه انجام می‌شوند.
انواع کلاهبرداری اینترنتی رایج و پیشرفته
با گسترش فضای مجازی و افزایش تراکنش‌های آنلاین، کلاهبرداری اینترنتی به یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای کاربران و کسب‌وکارها تبدیل شده است. آشنایی با روش‌های رایج این جرایم سایبری می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و افزایش امنیت داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین انواع کلاهبرداری‌های اینترنتی اشاره می‌کنیم:
۱. فیشینگ (Phishing)
در این روش، کلاهبرداران با ارسال ایمیل یا پیامک جعلی که شبیه به بانک یا سازمان معتبر طراحی شده، کاربران را فریب می‌دهند. هدف اصلی، سرقت اطلاعات بانکی یا رمزهای عبور است. نمونه رایج آن لینک‌های جعلی پرداخت است که کاربر را به صفحه‌ای تقلبی هدایت می‌کند.
۲. کلاهبرداری نیجریه‌ای (۴۱۹ Scam)
این نوع کلاهبرداری با وعده دریافت پول یا ارثیه بزرگ در ازای پرداخت هزینه اولیه انجام می‌شود. قربانیان با امید به سود کلان، پول خود را از دست می‌دهند.
۳. فروشگاه‌های اینترنتی جعلی
کلاهبرداران با طراحی سایت‌های تقلبی اقدام به فروش کالاهای غیرواقعی می‌کنند. پس از پرداخت، یا هیچ محصولی ارسال نمی‌شود یا کالای بی‌کیفیت تحویل داده می‌شود.
۴. کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی
تبلیغات دروغین یا لینک‌های آلوده در اینستاگرام، تلگرام و سایر شبکه‌ها از رایج‌ترین روش‌ها هستند. نمونه آن فروش بلیت یا کالاهای غیرواقعی با تخفیف‌های اغواکننده است.

۵. کلاهبرداری‌های استخدامی آنلاین
آگهی‌های جعلی استخدام با درخواست پرداخت هزینه اولیه یا ارسال اطلاعات شخصی منتشر می‌شوند. هدف اصلی، سرقت داده‌های هویتی یا پول کاربران است.
۶. کلاهبرداری سرمایه‌گذاری و رمزارزها
با وعده سودهای کلان در پروژه‌های غیرواقعی یا ارزهای دیجیتال ناشناخته، قربانیان جذب می‌شوند. در نهایت سرمایه آن‌ها از دست می‌رود.
۷. جعل هویت و سرقت اطلاعات شخصی
کلاهبرداران با استفاده از اطلاعات هویتی افراد اقدام به باز کردن حساب بانکی یا انجام معاملات می‌کنند. این نوع کلاهبرداری می‌تواند مشکلات حقوقی جدی برای قربانی ایجاد کند.
۸. کلاهبرداری از طریق درگاه‌های پرداخت جعلی
ایجاد صفحات پرداخت مشابه درگاه‌های بانکی معتبر یکی دیگر از روش‌های پیشرفته است. کاربر اطلاعات کارت بانکی خود را وارد می‌کند و پول مستقیماً به حساب کلاهبردار منتقل می‌شود.
برای دریافت مشاوره در خصوص مشکلات کلاهبرداری اینترنتی با وکلای مجموعه وکالت تهران در ارتباط باشید.

جدول انواع کلاهبرداری اینترنتی و روش‌های رایج
نوع کلاهبرداری                        روش اجرا                                      هدف اصلی                             فیشینگ                           ایمیل/پیامک جعلی                    سرقت اطلاعات بانکی
نیجریه‌ای                              وعده پول یا ارثیه                  دریافت هزینه اولیه
فروشگاه جعلی                     سایت تقلبی                       دریافت پول بدون تحویل کالا
شبکه‌های اجتماعی              تبلیغات دروغین                    فریب کاربران و فروش غیرواقعی
استخدامی جعلی                 آگهی کار آنلاین                    سرقت اطلاعات یا پول
سرمایه‌گذاری جعلی             پروژه‌های رمزارزی                  جذب سرمایه کاربران
جعل هویت                         سوءاستفاده از اطلاعات شخصی    باز کردن حساب یا معامله
درگاه جعلی                       صفحه پرداخت تقلبی               انتقال مستقیم پول
مجازات کلاهبرداری اینترنتی در ایران
طبق قوانین ایران:
بر اساس ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک، کلاهبرداری اینترنتی می‌تواند منجر به حبس از یک تا سه سال و جزای نقدی شود
در صورتی که جرم به صورت سازمان‌یافته یا گسترده انجام شود، مجازات‌ها سنگین‌تر خواهد بود.
ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی نیز هرگونه استفاده غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای را جرم دانسته و مجازات‌های متناسبی برای آن تعیین کرده است
جرایم رایانه‌ای و مجازات قانونی آن‌ها
جرایم رایانه‌ای به هرگونه اقدام غیرقانونی با استفاده از رایانه، شبکه یا ابزارهای دیجیتال گفته می‌شود. این جرایم گسترده‌تر از کلاهبرداری اینترنتی هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
در دنیای دیجیتال امروز، جرایم رایانه‌ای به یکی از چالش‌های جدی کاربران و سازمان‌ها تبدیل شده است. آشنایی با انواع این جرایم و مجازات‌های قانونی آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و افزایش آگاهی عمومی داشته باشد.
۱. کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی به معنای فریب کاربران و کسب مال غیرقانونی از طریق فضای مجازی است. قانون برای این جرم، حبس ۱ تا ۳ سال به همراه جزای نقدی در نظر گرفته است.
۲. جعل داده‌ها و اسناد
تغییر یا ساخت داده‌های جعلی در سامانه‌های رایانه‌ای یکی دیگر از جرایم سایبری محسوب می‌شود. مجازات این جرم، حبس ۶ ماه تا ۲ سال است.
۳. دسترسی غیرمجاز
ورود به سامانه‌های رایانه‌ای بدون اجازه، تحت عنوان دسترسی غیرمجاز شناخته می‌شود. این اقدام می‌تواند امنیت اطلاعات را به خطر بیندازد و مجازات آن حبس تا ۱ سال است.
۴. انتشار اطلاعات محرمانه
افشای داده‌های شخصی یا سازمانی بدون مجوز قانونی، جرم سنگینی به شمار می‌رود. قانون برای این تخلف، حبس و جزای نقدی تعیین کرده است.
۵. جرایم سازمان‌یافته سایبری
فعالیت گروهی برای کلاهبرداری یا نفوذ به سامانه‌ها، در دسته جرایم سازمان‌یافته سایبری قرار می‌گیرد. این جرم با توجه به شدت آن، مجازات سنگین‌تری دارد و شامل حبس ۳ تا ۷ سال می‌شود.

جدول انواع جرایم رایانه‌ای و مجازات‌ها
نوع جرم رایانه‌ای                                     توضیح                                          مجازات قانونی
کلاهبرداری اینترنتی                  فریب کاربران و کسب مال غیرقانونی             حبس ۱ تا ۳ سال + جزای نقدی
جعل داده‌ها و اسناد                 تغییر یا ساخت داده‌های جعلی در سامانه‌ها    حبس ۶ ماه تا ۲ سال
دسترسی غیرمجاز                  ورود به سامانه‌های رایانه‌ای بدون اجازه          حبس تا ۱ سال
انتشار اطلاعات محرمانه           افشای داده‌های شخصی یا سازمانی           حبس و جزای نقدی
جرایم سازمان‌یافته سایبری      فعالیت گروهی برای کلاهبرداری یا نفوذ          حبس سنگین‌تر (۳ تا ۷ سال)

راهکارهای پیشگیری از کلاهبرداری اینترنتی
استفاده از رمزهای عبور قوی و تغییر دوره‌ای آنها.
عدم اعتماد به ایمیل‌ها و پیام‌های ناشناس.
بررسی صحت وب‌سایت‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی.
مشاوره با وکیل متخصص در جرایم رایانه‌ای در صورت بروز مشکل.

نقش پلیس فتا در مقابله با جرایم اینترنتی
رصد فضای مجازی: شناسایی سایت‌ها و صفحات جعلی.
پیگیری شکایات کاربران: رسیدگی سریع به گزارش‌های مردمی.آموزش عمومی: اطلاع‌رسانی درباره روش‌های کلاهبرداری اینترنتی.
همکاری بین‌المللی: مقابله با شبکه‌های سازمان‌یافته سایبری.

نقش وکلای متخصص در جرایم رایانه‌ای
بررسی قراردادها و معاملات آنلاین برای جلوگیری از کلاهبرداری.
پیگیری حقوقی پرونده‌های کلاهبرداری اینترنتی در دادگاه.
مشاوره به کاربران و کسب‌وکارها درباره امنیت حقوقی در فضای مجازی.
دفاع از حقوق قربانیان و مطالبه خسارت‌های مالی.

کاربرد قوانین جرایم رایانه‌ای
حفاظت از کاربران عادی: جلوگیری از خریدهای آنلاین جعلی و سوءاستفاده‌های مالی.
حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال: مقابله با نفوذ و سرقت داده‌ها.
ایجاد اعتماد عمومی: افزایش استفاده از خدمات اینترنتی و تجارت الکترونیک.
امنیت ملی: جلوگیری از حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی کشور.
کلام پایانی
کلاهبرداری اینترنتی و جرایم رایانه‌ای در ایران با توجه به قوانین موجود، دارای مجازات‌های مشخص و سنگین هستند. آگاهی از این قوانین و رعایت اصول امنیتی می‌تواند کاربران را از خطرات فضای مجازی دور نگه دارد. نقش پلیس فتا و وکلای متخصص نیز در این زمینه بسیار پررنگ است و می‌تواند به کاهش جرایم کمک کند.