تکتم نیوز/سفر رسمی رئیس‌جمهور ایران مسعود پزشکیان، به جمهوری آذربایجان، فصل تازه‌ای را در مناسبات دو کشور گشود، فصلی که بازگشایی مرز مسافری آستارا، توسعه زیرساخت‌های تجاری و ترانزیتی، و ارتقای نقش استان گیلان در کریدور راهبردی شمال–جنوب در صدر اولویت‌های آن بوده است.
مرز آستارا، در شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و هم‌مرز با جمهوری آذربایجان، به‌عنوان یکی از نقاط کلیدی تبادل کالا و تردد مسافر، سال‌هاست با چالش‌هایی از جمله محدودیت‌های گمرکی، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تعطیلی بخش مسافری مواجه بوده است.
این در حالی است که آستارا نه‌تنها دروازه ایران به قفقاز، روسیه و اوراسیا محسوب می‌شود، بلکه شاهراهی حیاتی در تحقق سیاست راهبردی اتصال جنوب به شمال و تقویت پیوندهای اقتصادی منطقه‌ای است.
در جریان سفر رئیس‌جمهور به باکو، بازگشایی بخش مسافری مرز آستارا که از زمان شیوع کرونا بسته مانده، یکی از اصلی‌ترین محورهای مذاکرات با مقام‌های آذربایجانی بود، این اقدام که با استقبال طرف آذری نیز همراه شد، در صورت اجرا می‌تواند مسیر تبادل انسانی، گردشگری و تعاملات اجتماعی میان دو کشور را به‌طور قابل‌توجهی احیا کند.
توسعه تجارت و ترانزیت؛ گیلان در نقش پل اقتصادی ایران و اوراسیا
مسیر راهبردی کریدور شمال–جنوب که استان گیلان را به جمهوری آذربایجان و در ادامه به روسیه و آسیای مرکزی متصل می‌کند، اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد توجه دولت ایران قرار گرفته است.
با تکمیل پروژه‌هایی نظیر راه‌آهن رشت–آستارا، این استان می‌تواند به هاب لجستیکی اصلی در شمال کشور تبدیل شود، نقشی که نه‌تنها به افزایش صادرات و ترانزیت کالا می‌انجامد، بلکه جایگاه ژئوپلتیک ایران را در تحولات منطقه‌ای تثبیت می‌کند.
در نشست‌های ۲ جانبه با مقامات آذربایجانی، علاوه بر تأکید بر ارتقای ظرفیت‌های ریلی و جاده‌ای، هماهنگی برای اجرایی‌سازی موافقتنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز در دستور کار قرار گرفت.
این توافق‌نامه که از ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ اجرایی خواهد شد، بار ترافیکی مرز آستارا را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد و لزوم آماده‌سازی گمرکات و مسیرهای ترانزیتی استان گیلان را دوچندان می‌سازد.
گیلان، دروازه صلح و توسعه منطقه‌ای
هم‌زمان با مباحث اقتصادی و لجستیکی، رئیس‌جمهور ایران در این سفر بر ضرورت احترام متقابل، رفع اختلافات مرزی و تعمیق همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کرد. استان گیلان، با موقعیت ژئواستراتژیک خود و برخورداری از مرزهای زمینی، ریلی و دریایی، می‌تواند به الگویی برای همکاری‌های پایدار، صلح‌محور و توسعه‌گرا میان ایران و همسایگان شمالی‌اش بدل شود.
تحلیلگران معتقدند موفقیت این سفر و تحقق وعده‌های مطرح‌شده، از جمله بازگشایی مرز مسافری، ارتقای گمرک آستارا و بهره‌برداری کامل از مسیر ریلی به باکو، می‌تواند استان گیلان را از حاشیه‌نشینی اقتصادی خارج کرده و آن را به یکی از پیشران‌های تجارت فرامنطقه‌ای ایران تبدیل کند.
در نهایت، سفر پزشکیان به آذربایجان نه‌فقط یک رویداد دیپلماتیک، بلکه گامی عملی در راستای بازتعریف نقش گیلان در معادلات اقتصادی ایران و اتصال این استان به زنجیره‌های نوین حمل‌ونقل جهانی ارزیابی می‌شود.