تکتم نیوز/فقری که امروز با آن مواجه هستیم، با شدت بیشتری درباره نسل آینده وجود دارد و کلید حل این مشکل نه در اصلاحاتی است که هر روزه در سیستم‌های بازنشستگی و رفاهی اتفاق می‌افتد بلکه کلید رسمی حل این مشکل، در بازار کار است. بازار کاری که بتواند شرایطی ایجاد کند که افراد در سن کار وارد بازار کار شوند، آنچه که فردا با آن مواجه هستیم سالمندانی هستند که بخش بزرگی از آنها، به حداقل حقوقی که برای بازنشستگی شان است دسترسی ندارند، اکنون ما هر روزه با اعتراضات بازنشستگان مواجهیم که ناشی از سطح پایین حقوق بازنشستگی شان نسبت به هزینه های زندگی است. این در حالی است که در نسل بعد، کمتر و کمتر ما به این حقوق بازنشستگی دسترسی خواهیم داشت. علاوه بر آن در نسل‌های قبل، افرادی که به حقوق بازنشستگی دسترسی نداشتند، از امکان نگهداری سالمندان در قالب سیستم خانوادگی بزرگ مقیاس بهره می بردند و بخشی از هزینه ها را جبران کنند، اما این اتفاق برای سالمندان نسل بعد نخواهد افتاد، چون عموما سالمندان نسل بعد سالمندانی هستند که یا فرزند ندارند و یا تعداد فرزند کمی دارند و یا به دلیل افزایش سن باروری، آن زمان که آنها به سن سالمندی می رسند، فرزندان در شرایطی نیستند که بتوانن تامین مالی سالمندی را داشته باشند. یعنی ما برای سالمندان آینده نه حمایت درون خانواده را خواهیم داشت و نه حمایت قانونی در قالب حقوق بازنشستگی.

از ۱۳۷۱ تا ۱۴۰۰ خانوارهای بدون فرد شاغل، بیش از دو برابر شده اند
تعداد خانوارهای بدون فرد شاغل از سال ۱۳۷۱ تا ۱۴۰۰، از ۱۰ درصد به ۲۵٫۵ درصد افزایش پیدا کرده است. در این دوره، خانوارهای با یک فرد شاغل از ۶۱ درصد به ۵۳ درصد کاهش پیدا داشته که نشان می دهد خانوارهای بدون فرد شاغل، بیش از دو برابر شده و از خانوارهای با یک شاغل و خانوارهای با دو شاغل کاسته شده است.

۴۰ درصد خانوارهای کل کشور فاقد بیمه و درآمد ثابت هستند
این اقتصاددان گفت: این اطلاعات نشان می دهد ۴۰ درصد خانوارهای کل کشور فاقد بیمه و درآمد ثابت هستند. می توان تصور کرد که بخشی از آن خانوارهای بدون فرد شاغل، مربوط به خانواده بازنشستگان است که سرپرست خانواده بازنشسته شده و از این طریق کسب درآمدی دارد، اما اطلاعات اطلس ایرانیان نشان می دهد ۴۰ درصد خانوارها فاقد بیمه و فاقد درآمد ثابت هستند. یعنی عده ای اساسا نتوانستند به کار به عنوان یک دارایی ارزشمند دستیابی پیدا کنند.

۵۵ درصد شاغلان، اشتغال غیررسمی دارند
گلاب با بیان اینکه اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می دهد ۵۵ درصد شاغلان ما اشتغال غیررسمی دارند، ادامه داد: اشتغال غیر رسمی، اشتغال کارکنان مستقل، کارفرماها، کارکنان شرکت های تعاونی بخش غیر رسمی، کارکنان فامیلی بدون مزد و مزد و حقوق بگیرانی است که از نظر قانونی زیر پوشش قوانین اجتماعی قرار ندارند. یعنی وقتی که ما از قانون کار و حداقل دستمزد را می گوییم، باید توجه داشته باشیم که در مورد کمتر از ۵۰ درصد شاغلان صحبت می کنیم. در کنار این، ما در کشور ۴۱ درصد مشارکت اقتصادی داریم، این به معنای این است که آدمها نمی توانند کار کنند. واقعیت این است که دست کم تغییرات نرخ بیکاری نشان می دهد که اغلب موارد، نرخ مشارکت همزمان با رکودهای اقتصادی خیلی قوی، پایین می آید. به این معنا که آدمها آنقدر دنبال کار گشته اند و پیدا نکردند که دیگر برای کار پیدا کردن هم تلاشی نمی‌کنند، در نتیجه نرخ مشارکت دائم در حال کمتر شدن است.

گلاب با یادآوری اینکه این داده ها مربوط به اطلاعاتی است که سازمان تامین اجتماعی ارائه می دهد و در واقع داده های دقیقی در کشور در این زمینه وجود ندارد، عنوان کرد: تقریبا ۷۲ درصد کسانی که در سازمان بیمه تامین اجتماعی حق بیمه رد می کنند، بین یک تا دو برابر حداقل دستمزد حق بیمه رد می کنند. حالا شما حداقل دستمزد را با هزینه های زندگی مقایسه کنید. این در حالی است که ۲۵ درصد خانوارها اصلا فرق شاغل ندارند و بیشترین درصد برای کسانی است که یک فرد دارند. یعنی دستمزدی که به طور رسمی اعلام می شود، بسیار پایین است.

شغل‌ها تامین کننده آن چیزی نیست که افراد را از دهک‌های پایین درآمدی به دهک‌های بالاتر ببرد
وی ضمن اشاره به مفهوم شاغلان بیکار، توضیح داد: تصوری که دهه های قبل وجود داشت که آدم ها فقیرند چون تن به کار نمی دهند و کار نمی کنند، اکنون با چالش مواجه شده است و افراد در دهک‌های مختلف میزان اشتغال برابری دارند، اما مساله اینجاست که شغل‌ها تامین کننده آن چیزی نیست که افراد را از دهک‌های پایین درآمدی به دهک‌های بالاتر ببرد. در کنار آن، تقریبا سه یا چهار دهک اول در کشور ما، تقریبا با فقر مطلق دست و پنجه نرم می کنند.

این اقتصاددان ضمن اشاره به نوع اشتغال سرپرستان خانوار با تفکیک دهکها که در گزارش مرکز آمار منتشر شده است، گفت: در دهکهای پایین تر، سهم مزد و حقوق بگیران بخش عمومی بسیار کمتر است و دهک دهمین بیشترین سهم را دارد. یعنی انگار اگر شما بتوانید به سیستم دولت و بخش عمومی وصل شوید، امکان اینکه بتوانید خودتان را از فقر نجات دهید و در دهک های بالاتر قرار بگیرید بسیار بیشتر است اما خارج از این سیستم، شما با ریسک فقر خیلی بیشتری مواجه هستید.